Kira sözleşmesi nedir?

Türk Borçlar Kanunu’nun 299. maddesi, kira sözleşmesini, “Kiraya verenin, bir şeyin kullanılmasını veya kullanmayla birlikte ondan yararlanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşmedir” cümlesi ile tanımlanmıştır. Dikkat edilirse kira sözleşmesinde beş önemli öğesi vardır. Kiralayan, kiralanan, kiracı, bedel ve süresi.

Kira sözleşmesi sözlü, yazılı ve resmi şekilde olabilir. Yazılı olması zorunlu değildir. Ancak ispat açından yazılı olması daha iyi olacaktır.

1-KİRALAYAN: Kiralama konusu şeyi kiraya veren kişidir. Kiraya veren kişi genelde maliktir. Ancak kanunen malik olması zorunlu değildir. Malik olmayan kişi de başkasına ait bir malı kiraya verebilir. Malik olması zorunlu değildir. Ancak kiraya veren ile malik arasında anlaşmazlık halinde, malik ihtar ile kiralayan konumuna geçebilir. İlla kiralayan şahıs olmak zorunda değildir. Şirketler, dernekler, vakıflar, devlet kurumları dahi kiralayan konumunda olabilir. Hatta alt kira sözleşmesi ile kiracı dahi kiralayan konumunda olabilir.

2-KİRALANAN: Kanunda “şey” kelimesi ile ifade edilmiştir. Çünkü kira konusu en çok karşımıza taşınmaz kiralarında ortaya çıksa da, her şey kiraya verilebilir. Kiraya verilebilecek şeylerin sayılması imkânsızdır. Ayrıca her gün yeni bir şey kiralama konusu olabilir. Taşınmazlar, daireler, dükkânlar, araziler, hatta arazi üzerindeki ağaçlar gibi sabit unsurlar kiralaya verilebilir. Yine taşınır mallarda kira konusu olabilir. En çok araç kiralaması (Rent a Car) yaygındır. Ancak kira konusu bunlarla sınırlı değildir. Uzay mekikleri, gemiler, uçaklar, helikopterler, telefon, bilgisayar, gibi menkullerde kiraya verilebilir. Yine maddi olarak teslim edilmesi gerekmeyen, fikri haklar, markalar, patentler de kiralama konusu olabilir. Hatta hayvanlar dahi kiralama konusu olabilir. Eskiden köylerde komşuların sırayla öküzler değişimle çift sürmeye götürülmesi en eski kira sözleşme örneklerindendir.

3-KİRACI: Kiraya konu “şey” den faydalanan kişidir. Kiracı da şahıs olmayabilir. Tüzel kişiler, vakıflar dernekler, devlet kurumları olabilir. Özellikle iş makine kiralamaları devlet kurumlarının başvurduğu bir yoldur. Kiralayanın en önemli ki vazifesi vardır. Birincisi kiralananı amacına uygun olarak kullanmak, diğeri de kira bedelini süresinde ödemektir.

4-BEDEL: Kira sözleşmesinin diğer önemli bir öğesi kira bedelidir. Kira bedeli illa para olmak zorunda değildir. Kiralanan şeye karşılık verilen şeydir. Bedel en çok paradır. Ancak para olması zorunlu değildir. Emek, başka bir ürün kiralama vs olabilir. Örneğin, evde oturma karşılığında yaşlı ev sahibine bakmada kira bedeli emektir. Bedel Türk lirası olabileceği gibi, yabancı para, altın, hatta Kripto para bile olabilir.  Hatta ürün dahi olabilir.  Bedel hususunda dikkat edilmesi gereken uzun süreli sözleşmelerde kira artışının nasıl olacağı hususudur. Enflasyonun yüksek olduğu ülkelerde en büyük sorun kira bedelindeki değer kaybı nedeni ile yaşanmaktadır. Kira sözleşmesini ödünç sözleşmesinden ayıran en önemli unsur bedeldir. Karz (ödünç) sözleşmesinde bedel yokken kira sözleşmesinde bedel vardır.

5-SÜRE: Kira sözleşmelerinde beşinci önemli öğe süredir. Kira sözleşmeleri saatlik, aylık, yıllık, beş yıllık, on yıllık, hatta kırk dokuz yıllık gibi olabilir. Tamamen kiralanan şeyin kullanım amacına ve kiracının ihtiyacına göre belirlenir.  Örneğin daireler, günlük yıllık kiraya verilebilir. Ancak kiracı lehine kanunen bazı süre düzenlemeleri kanunen yapılmıştır.

Kira Sözleşmesi Çeşitleri nelerdir.  

Kira sözleşmesi birçok değişik kıstasa göre değişik çeşitlere ayrılabilir. Taşınır kira sözleşmeleri, taşınmaz kira sözleşmeleri gibi.

Süreli sözleşmeler, süresiz sözleşmeler diye ayrıma tabi tutulabilir.

Yazılı, sözlü kira sözleşmesi ayrımı yapılabilir. Ancak bunların pratikteki önemleri farklıdır. Kira sözleşmesi Türk Borçlar Kanununda ayrıntılı düzenlenmiştir. Kanuni ayrım bu nedenle önemlidir.

Ancak kanunumuzda 4 çeşit kira sözleşmesi ayrı ayrı düzenlenmiştir.

-Konut ve Çatılı işyeri kiraları sözleşmesi

-Adi Kira sözleşmesi

-Hâsılat (ürün kira sözleşmesi)

-Finansal kiralama ( leasing sözleşmesi)

Konut ve çatılı işyeri kiraları sözleşmenin en önemli özelliği süre sonunda sözleşmenin bedel dışında aynı şartlarda yenilenmesidir. Tahliye için bazı şartların gerçekleşmesi gerekir.

Leasing sözleşmesinde sözleşmenin bitiminde mülkiyetin kiralayana aktarma borcu içerdiğinden karma bir sözleşmedir.

Kira Sözleşmesi İmzalanırken Dikkat Edilecek Şeyler Nelerdir?

Uzun süreli sözleşmede gelecek yıl kirası ne kadar olacaktır. Kanuni sınırlamalar dikkate alınarak hüküm koyulmalıdır.

– Sözleşmedeki kimlik bilgilerinin yazılması ve en önemlisi imzaların huzurda kimlik kontrolü yapılarak atılmasıdır.

– Kiralanan adres ve daire numarası, plakası ya da belirleyici unsurlarının yazılması gerekir.

Sözleşmenin her sayfası imzalanmalıdır. Çok uzun sözleşmeler de ilk sayfalar paraf olabilir.

– Kira sözleşmesinde kira bedelinin ödenme şekli belirlenmelidir.

– Kefil varsa kefaletin şartlara uygun olması gerekir.

– Depozitonun belirlenmesinde bazı hususlara dikkat edilmelidir.

– Teslim alınma sırasında kontrollerin tam yapılması gerekir.

– Kiralanan şeyin kullanım amacının belirlenmesi gerekir.

Kira sözleşmelerinde dikkat edilmesi gereken daha birçok önemli husus vardır. Bu nedenle kira sözleşmesi tanziminde hukuki yardım almanızı öneririz.